Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2015

ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΧΑΛΚΙΑ











Ο Αχιλλέας Χαλκιάς που έφυγε από την ζωή την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου, υπήρξε φημισμένος βιολιστής της Ελληνικής δημοτικής μουσικής. Ήταν μέλος της μεγάλης μουσικής οικογένειας των Χαλκιάδων και αδελφός του ζωντανού θρύλου Πετρολούκα  Χαλκιά που με το οποίο υπήρξαν ένα ακαταμάχητο μουσικό δίδυμο.
    Δύο είναι τα χαρακτηριστικότερα ιδιώματα της Ηπειρώτικης Δημοτικής μουσικής ο Σκάρος και το Μοιρολόι. Και στα δύο ,οι αδελφοί Χαλκιά έδωσαν εξαιρετικά δείγματα του μουσικού τους ταλέντου.
     Τι είναι όμως ο Σκάρος; Είναι ένας ποιμενικός σκοπός που έπαιζαν οι βοσκοί όταν «σκάριζαν» τα πρόβατα. Δηλ. όταν τα έβγαζαν από το μαντρί για να βοσκήσουν. Ο σκάρος λοιπόν συμβολίζει την έναρξη της βοσκής. Επίσης στα Ηπειρώτικα πανηγύρια παίζεται  κατά τη λήξη του πανηγυριού.
Στο Σκάρο βλέπουμε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο το πώς μεταφυτεύθηκε στο λαϊκό κλαρίνο η τεχνική παιξίματος της φλογέρας, έτσι σ' αυτό το δυτικό όργανο να προσαρμοστεί με επιτυχία στο ύφος και το ήθος της ντόπιας παράδοσης και ν' αναδειχτεί, μέσα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα (από το 1850 και μετά) σε “εθνικό όργανο”- σύμβολο της ηπειρώτικης μουσικής. Ο σκάρος αποτελεί τη μοναδική περίπτωση “προγραμματική” (δηλ. περιγραφικής) μουσικής στο χώρο της ελληνικής λαϊκής παράδοσης έτσι όπως, μέσα από τη μίμηση των ήχων της φύσης, ανασυνθέτει και συμπυκνώνει όλη την αίσθηση του ηπειρώτικου ποιμενικού τοπίου. Ένας μοναδικός μουσικός αυτοσχεδιασμός που απαιτεί μεγάλη εκτελεστική ικανότητα και πειθαρχία από τον οργανοπαίκτη.
    Ο ήχος του κλαρίνου είναι βαθύς και βαρύς όπως η γη της Ηπείρου, σε αντίθεση με τον ιδιαίτερα οξύ ήχο του ηπειρώτικου βιολιού (“πρέπει να…ξύνει”) που μιμείται το κελάηδισμα των πουλιών ενώ το τρίψιμο του ντεφιού αναπαριστά το … γαύγισμα των τσοπανόσκυλων!
    Ας παρακολουθήσουμε δυο χαρακτηριστικά δείγματα

    



Το μοιρολόι είναι ένας πεντατονικός θρήνος που ακούγεται στη γη της Ηπείρου από την αρχαιότητα.
Στο μοιρολόι, είναι επίσης χαρακτηριστική και η ανάμιξη στίχων που αναφέρονται στο νεκρό, με στίχους που περιέχουν ποιητικά μοτίβα από τραγούδια της ξενιτιάς, καθώς για τους ηπειρώτες “ο ζωντανός ο χωρισμός” θεωρείται ακόμη πιο επώδυνος.
    Γι' αυτό και όλα τα γλέντια ξεκινούσαν με οργανικά μοιρολόγια όπου το κλαρίνο μιμείται με μιαν ιδιαίτερη τεχνική το χαρακτηριστικό ανιόν “γκλισάντο” της κραυγής γυναικών.


Λέει ο Τάσος Χαλκιάς για το μοιρολόι

  “…Ταξίδευε τότε ο κόσμος, χανότανε για πολλά χρόνια κι είναι ο σπουδαιότερος λόγος που να μη μπορεί κανείς να ξεχάσει τις γυναίκες που περίμεναν και το 'ριχναν στο μοιρολόι. Έχω μέσα μου κρατήσει πολύ δυνατά αυτή την εικόνα. Με πηγαίνει στον τόπο μου, θυμάμαι, όλα είναι επάνω μου εκείνη τη στιγμή οπότε τ' ακούσω να το λένε καλά η οπότε το παίζω κλαίγοντας από χαρά. Εκείνη τη στιγμή όλη η Ήπειρος είναι πάνω μου: η μάνα μου, τ' αδέλφια μου, φίλοι και άλλοι πολλοί γιατί απ' όλα έχω περάσει!...”.

    Αν λοιπόν ο σκάρος συμπυκνώνει όλη τη δύναμη και γοητεία της ηπειρώτικης φύσης, το μοιρολόι αντιπροσωπεύει την ηπειρώτικη ιδιοσυγκρασία και μέσα από τις δύο μορφές του-τη φωνητική και την οργανική –αποτελεί ένα από τα συγκλονιστικότερα δείγματα στο χώρο της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.

Ακούστε δυό χαρακτηριστικά δείγματα από τους δεξιοτέχνες αδελφούς  Χαλκιά.






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου